Գործող կենսալաբորատորիաները և բույսերի գենոմի խմբագրումը
17.12.2019 | 01:42
Միջատներով տեղափոխվող վիրուսների օգնությամբ բույսերի գենոմի խմբագրումը չափազանց վտանգավոր է: Բացի այդ, ըստ Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի, ԱՄՆ-ը ժանտախտի բակտերիաներով գիտափորձեր է կատարում՝ հակաբիոտիկներին դիմացկուն կենսաբանական զենք ստեղծելու համար:
Միացյալ Նահանգները նախկին Խորհրդային Միության մի շարք հանրապետություններում, Ռուսաստանի սահմաններից ոչ հեռու բացել է տասնյակ կենսաբանական լաբորատորիաներ, որոնք, ըստ ռուսաստանցի մի շարք մասնագետների ու մեկնաբանների, նաև գենետիկական լաբորատորիաներ են, այսինքն` այնտեղ կատարվում են գենետիկական ուսումնասիրություններ, միգուցե նաև` փորձեր, փորձարկումներ: Ի՞նչ են թաքցնում այդ լաբորատորիաները…
Հիշեցնենք, որ այս թեմային նախկինում անդրադարձել ենք նաև մեր «Ինչու՞ է անհանգստացած Ռուսաստանը» հրապարակմամբ:
Ռուսաստանում հատկապես անհանգստացած են Վրաստանում գործող ամերիկյան կենսաբանական լաբորատորիայով (Ռիչարդ Լուգարի հանրային առողջության հետազոտական կենտրոնի գործունեությամբ), թեև քանիցս հրապարակավ անհանգստություն են հայտնել նաև այլ հանրապետություններում, այդ թվում նաև Հայաստանում գտնվող կենսաբանական լաբորատորիայի առնչությամբ:
Ռիչարդ Լուգարի հանրային առողջության հետազոտական կենտրոնը բացվել է 2011 թ. Թբիլիսիի միջազգային օդանավակայանի հարևանությամբ, Ալեքսեևկա գյուղում, ԱՄՆ-ի կառավարության ծրագրով: Կենտրոնը, ըստ պաշտոնապես հայտարարված նպատակի, զբաղվում է կենսաբանական սպառնալիքների ուսումնասիրությամբ: Վրաստանի պետական անվտանգության նախկին նախարար Իգոր Գիորգաձեն 2018 թ. վերջին հայտարարել էր, որ ինքը փաստաթղթեր ունի, որոնք հաստատում են, որ հետազոտական կենտրոնն իրականացրել է վտանգավոր փորձեր:
«Lenta.ru»-ի տեղեկացմամբ, այս տարվա նոյեմբերին Ռուսաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը գրել է մի ցուցակ, որում ներկայացված են Ռուսաստանի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները: Կետերից մեկը վերաբերում է արտաքին ուժերի կողմից իրականացվող «Միասնական հումանիտար տարածքի ոչնչացման և ժողովուրդների տարանջատման» քաղաքականությանը` կապված ԱՊՀ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ, ինչպես նաև այդ կազմակերպությունների անդամ պետությունների տարածքներում ԱՄՆ-ի կենսաբանական լաբորատորիաների ստեղծմանը:
Ըստ ռուսաստանցի մեկնաբանների, Պենտագոնի ջանքերով ստեղծված այդ լաբորատորիաներում ուսումնասիրվում են վարակիչ հիվանդությունները և ստեղծվում են կենսաբանական զենքեր: Այս տարվա հունվարին ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը հավաստել է, որ Միացյալ Նահանգներն ամբողջ աշխարհում շահագործման է հանձնել ավելի քան 200 կենսաբանական լաբորատորիա, և դրանցից տեղակայված են նաև Ադրբեջանում, Հայաստանում, Վրաստանում, Ղազախստանում, Մոլդովայում, ՈՒզբեկստանում և ՈՒկրաինայում:
Նման դիրքորոշում ունի նաև Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը:
«Մասնավորապես, խոսքը ԱՄՆ-ի ուսումնասիրությունների մասին է` օդում վարակված միջատների (որպես հատկապես վտանգավոր ինֆեկցիոն ագենտների առաքման միջոց) տարածման համար անօդաչու թռչող սարքի, մարդկանց վարակման նպատակով թեթև և հրաձգային զենքի համար կենսաբանական բաղադրությամբ պարկուճներով տարբեր տեսակի զինամթերքի ստեղծման նպատակով, ինչպես նաև գիտափորձերի մասին` ժանտախտի բակտերիաների հետ, որոնք ունակ են ստեղծելու գոյություն ունեցող բոլոր տեսակի հակաբիոտիկներից պաշտպանող կենսաթաղանթներ»,- ըստ «Lenta.ru»-ի, ամերիկյան կենսաբանական զենքի վտանգների մասին ասել է ՌԴ արտգործնախարարությունը:
Միացյալ Նահանգների պաշտպանության նախարարության ենթակայության ներքո է գտնվում պաշտպանական հեռանկարային հետազոտական ծրագրերի գործակալությունը (Defense Advanced Research Projects Agency, հակիրճ` DARPA)` կազմակերպություն, որը զբաղվում է պաշտպանական ոլորտում առավել ժամանակակից ու բազմախոստում տեխնոլոգիաների որոնմամբ, մշակմամբ ու ներդրմամբ, պատասխանատու է պաշտպանության առաջադեմ հետազոտական ծրագրերի նախագծի գործակալության կամ DARPA կազմակերպության համար, որը փնտրում է, զարգացնում և իրականացնում է ռազմական ոլորտում ամենաառաջադեմ և խոստումնալից տեխնոլոգիաները: Դա հենց այն է, ինչը պատասխանատու է, ռուսական ավանդույթներով, «նմանակը չունեցող» և «բեկումնային» մշակումների համար:
DARPA-ի հիմնական աշխատանքը կառուցված է մի քանի ստորաբաժանումների շուրջ, որոնց թվում, այս դեպքում, հետաքրքրություն է ներկայացնում կենսաբանական տեխնոլոգիաների բաժանմունքը:
Այս ստորաբաժանումը լուծման ենթակա բազմաթիվ առաջադրանքների շարքում զբաղվում է կենսաբանական սպառնալիքներից հեռանկարային պաշտպանության միջոցների մշակմամբ: Նախ և առաջ ՝ ուժեղացնելու մարդու իմունային համակարգը, ինչը թույլ է տալիս ակտիվացնել հակամարմինների արտադրությունը, և իրականացնել գենոմը խմբագրելու փորձերի կենսաքիմիական արգելափակում: Պաշտպանական այդպիսի միջոցների կիրառումը, ըստ նրանց պատրաստվածության, ծրագրվում է մինչև կենսաբանական հարձակումը:
Պենտագոնում խոստովանում են, որ այդպիսի տեխնոլոգիաներն ունեն երկակի նշանակություն, բայց հավելում են, որ խոսքը, նախ և առաջ, մարդու առողջության պաշտպանման ու վերականգնման, և ոչ թե դրա նույնիսկ ոչ նշանակալի փոփոխության մասին է:
DARPA-ի առաջնային ծրագրերից մեկը նվիրված է չափազանց կարճ ժամանակաընթացքում, օրինակ՝ երեք շաբաթում, պատվաստանյութերի արտադրության մեթոդ ստեղծելուն: Միացյալ Նահանգները վստահ է, որ ապագա հակամարտությունները կներառեն ներկայումս գոյություն ունեցող դեղերի ազդեցությանը չենթարկվող բակտերիաների և վիրուսների շտամներ, որոնք անհայտ են ժամանակակից գիտությանը, և որոնք ձեռք են բերվում արհեստական պայմաններում: Պատվաստանյութերի արագ զարգացման համար ԱՄՆ-ի զինված ուժերը ցանկանում են ձեռք բերել բնության մեջ հանդիպող և, որքան հնարավոր է, մեծաթիվ միկրոօրգանիզմների նմուշներ, և դրանց նշանակալի մակարդակի հավաքմամբ էլ զբաղվում են ողջ մոլորակի վրա սփռված ամերիկյան ռազմական կենսաբանական լաբորատորիաները:
Ռուսաստանն անհանգստացած է նաև այն առումով, որ չունի բավարար ֆինանսական միջոցներ` կենսալաբորատորիաների միջազգային սեփական ցանցի ծավալման, իրավիճակի բավարար հսկողություն իրականացնելու և հնարավոր սպառնալիքներին համարժեք արձագանքելու համար:
Հարկ է նշել, որ Պենտագոնի հովանու ներքո իրականացվող աշխատանքները երբեմն առաջացնում են բավականին որոշակի մտահոգություններ: Նախ և առաջ, խոսքը DARPA-ի իրականացրած «Միջատների դաշնակիցներ» ծրագրի մասին է, որին գերմանացի և ֆրանսիացի գիտնականները փաստացի մեղադրել են «Բակտերիոլոգիական (կենսաբանական) և թունավոր զենքերի մշակման, արտադրության, պաշարների կուտակման արգելման ու դրանց ոչնչացման մասին կոնվենցիայի» պոտենցիալ խախտման համար:
Փորձագետների կարծիքով, նախագիծը, որը ենթադրաբար ներառում է գենի հորիզոնական փոխանցման ակտիվ կիրառում` բույսերի գենոմի խմբագրում միջատներով տեղափոխվող վիրուսների օգնությամբ, չափազանց վտանգավոր է և չի արդարացնում հայտարարված նպատակները:
Ըստ Ռուսաստանի արտգործնախարարության, ԱՄՆ-ն աշխատում է բոլոր տեսակի հակաբիոտիկների հանդեպ կայուն, դիմացկուն կենսաբանական զենք ստեղծելու վրա: Այս մասին Ռուսաստանի ԱԳՆ-ին հղում կատարելով, այս տարվա սեպտեմբերին տեղեկացրեց ՏԱՍՍ գործակալությունը: Ինչպես նշել են ՌԴ ԱԳՆ-ոմ, նմանաբնույթ ուսումնասիրություններ են անցկացվում աշխարհի տարբեր մասերում, ներառյալ` Ռուսաստանի սահմաններին մոտ: Նշվում էր նաև, որ ԱՄՆ-ը ժանտախտի բակտերիաներով գիտափորձեր է կատարում՝ հակաբիոտիկներին դիմացկուն կենսաբանական զենք ստեղծելու համար:
Արթուր ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկայի ազատականացման առաջին պտուղները
Վրաստանից էլեկտրաէներգիա ներկրող երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է երկրորդ տեղը։2024 թ. 9 ամիսների ընթացքում Վրաստանից մատակարարումների ծավալը կազմել է 1 մլրդ կՎտ.ժ, ինչը 28,8%-ով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ...
